Cumhuriyet İlk Adımlarını Hatırlamak

Türkiye İş Bankası Müzesi’nde açılan ‘Yaşasın Cumhuriyet!’ sergisi Türkiye’nin ikinci yüzyılına girdiğimiz günlerde, geçmişteki ilham verici hamleleri hatırlatması yönüyle kayda değer bir sergi. Serginin küratörlüğünü ise yetkin bir isim, Marmara Üniversitesi İktisat Fakültesi öğretim üyelerinden Dr. Öğr. Üyesi Murat Koraltürk üstleniyor.

Türkiye İş Bankası Müzesi’nde sergilenmeye başlayan “Yaşasın Cumhuriyet! Atatürk Döneminde İktisadi Bağımsızlığın İlk Adımları” başlıklı sergi, Türkiye’nin kuruluş yıllarının ekonomik yönünü anlamak isteyenler için adeta bir rehber görevi üstleniyor. Üç bölümden oluşan sergi, müzenin giriş katının tamamına hakim durumda. Müzeye girildiğinde solda Cumhuriyet öncesi Osmanlı’nın ekonomik durumunu gösteren belge ve infografikler ziyaretçileri karşılıyor. Burada serginin ana konusu olan Cumhuriyetin ilk yıllarındaki ekonomik başarıların ne denli zor koşullar içinde gerçekleştiğinin de altı çizilmiş. Cumhuriyet’in Devraldığı İktisadi Miras başlığında toplanan envanterde Osmanlı dönemindeki ekonomik ve mali bağımlılığın ne denli yüksek olduğuna yönelik belgeler, Osmanlı’nın aldığı dış borçları nereye harcadığına dair bilgiler ve işgal dönemi İstanbul’undan çarpıcı fotoğraflar yer alıyor.

Bu bölümde yer alan Milli Egemenlik bölümünde ise Cumhuriyetin kuruluşuna giden yolda verilen çaba ve emekler sergileniyor. Bu bölümde İsmet İnönü’nün tarihi başarısı olan Lozan Barış Anlaşması’nın Avrupa basınındaki yankılarına dair belgeleri görmek de mümkün.

Topyekün Kalkınma Hedefi

İki ana bölümü birleştiren koridorda ise temaya uygun bir şekilde tren kompartımanı enstalasyonu uygulanmış. Düzenlemeye uygun olarak, Cumhuriyet dönemindeki ulaşım hamleleri fotoğraf ve verilerle açıklanıyor.

Üçüncü bölümde ise Atatürk dönemi Türkiyesi’nde başarılan ekonomik hamleler hem tarım hem de sanayi alanlarındaki başarılar yer alıyor. Etibank, Sümerbank ve İş Bankası’nın kuruluş aşamaları, Türkiye ekonomisine sunduğu hizmetler, fabrikaların açılış törenlerinde kullanılan makas, mala gibi envanterler, Sümerbank fabrikalarında kullanılan dikiş makineleri, fabrikaların kuruluşu sebebiyle bastırılan hatıra paraları gibi eşyalar da ziyaretçilerin dönemi daha iyi anlamasına yardımcı oluyor. Atatürk’ün “Her fabrika bir kaledir” sözüyle paralel olarak, yeni açılan her sanayi tesisinin Türkiye ekonomisindeki önemi, dönemi daha iyi anlamamız bakımından sergide açıklanıyor. Cumhuriyetin Osmanlı’dan devralınan zayıf ekonomik mirasın diğer kolu ise tarım. Verimli toprakların istenilen düzeyde kullanılmasını amaçlayan tarımda modernleşme ve makineleşme, dönemin tarım hamlelerini gösteren belge ve objelerle sunuluyor. Atatürk Türkiyesi’nin topyekün kalkınma hedefini sergideki sağlık ve eğitim alanındaki gelişmeleri gösteren fotoğraflarla da izlemek mümkün. Eğitim ve tarım çalışmalarının içinde cumhuriyetin ilk yıllarından tanıklıkları okumak da mümkün. Özellikle serginin ortaya çıkardığı insan hikayeleri de toplumsal hafızamıza büyük katkıda bulunuyor.

“Yaşasın Cumhuriyet! Atatürk Döneminde İktisadi Bağımsızlığın İlk Adımları” sergisi cumhuriyetin ikinci yüz yılına girerken, ilk dönem atılım ve devrimlerin adeta bizlere rehber olabileceğini gösteriyor. Sadece belli bir kesimin değil her sınıftan yurttaşın içine dahil olduğu kalkınma hamleleri, geleceğe de ışık tutacak nitelikte. “Türk Malı” sembollü ürün kullanmanın, Sümerbank ayakkabısı veya takım elbisesi giymenin ülke ekonomisine katkı olarak düşünüldüğü bu yılları anlamak bakımından Türkiye İş Bankası Müzesi’ndeki bu sergi 7’den 77’ye herkese hitap ediyor.