Pandemi sonrası dünya ekonomisi nereye gidiyor?

Dr. Hakan Çınar her Pazartesi Türkiye ve dünya gündeminden öne çıkanları aktarmaya devam ediyor. Çınar bu haftaki programda Asya dışında varlığını iyiden iyiye hissettiren ve ABD’nin potansiyel rakibi görülen Çin’in pandemi öncesi ve sonrasındaki ekonomik seyrini anlattı. Çınar, Eylül ayı güncel enflasyon verilerini de yorumladı.

Pandemi sonrası normalleşme sürecine değinen Çınar, birçok ülkede enflasyon artışı yaşandığını kaydederek, “Para piyasalarındaki bozulma, ülkelerin çok miktarda para basması ekonomilerde de değişime neden oldu. Sermaye farklı yönlere kaymaya başladı. Özellikle Çin’in kapanmasıyla batı ülkelerinde farklılaşma meydana geldi, farklı üretim kanalları ortaya çıktı. Türkiye dahil olmak üzere birçok ülke bu durumdan yararlandı. Pandeminin ekonomideki etkisi, normalleşmenin başlamasına rağmen devam etti. ABD’de yönetime gelen Joe Biden ise istenen etkiyi veremedi. Normalleşme sürecine Rusya-Ukrayna Savaşı da sekte vurdu. Rusya’nın uygulayacağı ambargonun belirsizliği ise batı dünyasında gıda ve doğal gaz krizine yol açtı. Tam bir yıl önce başlayan İsrail’in Filistin’e yönelik saldırıları ise üçüncü dünya savaşını tetikleyen bir süreci başladı” dedi.

Güncel durumda, altın ve petrol fiyatlarının yükselirken hisse piyasalarının düştüğüne değinen Çınar, “Orta Doğu’da en güvenli ülkenin Türkiye olması, Lübnan’a da sıçrayan savaşın ülkemize sıçrama ihtimalinin olmaması yabancı yatırımcıların Türkiye’ye dönmesi için yeterli sebepleri oluşturuyor. Ekonomi, her ne kadar istediğimiz ortama ulaşamamışsa da regülasyonların varlığı, teknoloji kullanımı açısında Türkiye’yi yabancı yatırımcıların gözünde avantajlı kılıyor” yorumunda bulundu.

Ticaret Bakanı Ömer Bolat’ın geçen hafta açıkladığı ticaret verilerini yorumlayan Çınar, “Ağustos’ta 34 ayın en düşük dış ticaret açığı Eylül’de sınırlı artış gösterdi. 2024 Eylül ayında dış ticaret açığı yüzde 0.5 artışla 5.1 milyar dolar olarak gerçekleşti. Dış ticaret açığı üçüncü çeyrekte yılın aynı dönemine göre, yüzde 33.8 oranında azalışla 17.4 milyar oldu. Türkiye’nin Eylül ayı ihracatı ise maalesef düşük seyretti. Fakat harcama kısıtlamalarının olduğu ve resesyonun görüldüğü bu dönemde bu rakamın çok kötü olduğunu söylemek de mümkün değil. Enflasyonda ise yüzde 15’in altı 2023 yaz aylarından beri ilk kez görülmüş oldu. Eylül’de aylık enflasyon ise yüzde 2.97 olarak gerçekleşti” sözlerini kullandı.

Enflasyon düşüşü refah artışını da sağlayacak

Mevcut durumda fiyatların düşmesini beklemenin “fazla iyimser” bir düşünce olacağını ekleyen Çınar, “Verilere göre aylık fazla en yüksek artış yüzde 14.21 ile eğitim grubunda gerçekleşmiş. Buna şaşırmamak lazım eğitim fiyatlarında yukarı yönde seyir var. Bunu yüzde 4.16 ile alkollü içecekler ve tütün ürünlerinde yüzde 3.86 artış var” dedi.

Enflasyondaki düşüş trendinin Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek tarafından dezenflasyon olarak adlandırıldığını anımsatan Çınar, “Enflasyonu düşürmek sadece hayat pahalılığı sorununu çözmeyecek. Aynı zamanda vatandaşlarımızın kalıcı refahını da sağlayacak” ifadesini kullandı.

Çin küresel krize rağmen büyümeyi sürdürüyor

Çin’in pandemi sonrası güncel ekonomik durumunu irdeleyen Çınar, “Son dönemdeki ticaret savaşları, pandemi, Rusya-Ukrayna savaşı ve İsrail-Filistin çatışması gibi küresel sorunlara rağmen Çin, yurt dışı yatırımlarına devam ediyor. 2023 yılında bu yatırımlar 100 milyar doları aşmış durumda. Amerika ve Kanada’nın gümrük tarifelerine rağmen, Çinli şirketler temiz enerji sektöründe etkili olmaya devam ediyor ve dünya genelinde üretim tesisleri kurarak büyüme hızlarını sürdürüyorlar. Özellikle gayrimenkul, altyapı ve temiz enerji teknolojilerine yoğunlaşıyorlar. Çin, güneş panelleri, lityum piller ve elektrikli araçlar gibi alanlarda dünyanın en büyük üreticisi konumunda. Amerika ve Kanada, Çin’in elektrikli araçlarına yüzde 100 güvence verirken, güneş panelleri ve lityum piller için de yüksek güvenlik oranları uygulamaya hazırlanıyor. Bu durum, Çin’in global ekonomik liderliğine doğru ilerlediğini gösteriyor” dedi.

Programın tamamı Radyo Gedik Spotify’da: