YATIRIM PSİKOLOJİSİ: DUYGULARIN FİNANSAL KARARLARIMIZA ETKİSİ
Written by Ece Çokal on 10 Nisan 2025
Gülay Güner ile Finans programında bu hafta, yatırım dünyasının en kritik ancak en az anlaşılan yönü olan yatırım psikolojisi ele alınıyor.
Yatırım dünyası yalnızca grafikler, analizler ve sayılardan ibaret değildir. Duygularımız, korkularımız ve umutlarımız da bu sürecin ayrılmaz bir parçasıdır. Finansal başarıya ulaşmak için sadece ekonomik göstergeleri değil, kendi psikolojimizi de doğru yönetmeyi bilmeliyiz.
KORKU VE AÇGÖZLÜLÜK: EN YAYGIN TUZAKLAR
Yatırımcıların en sık karşılaştığı iki temel duygu korku ve açgözlülüktür. Piyasalar düştüğünde birçok kişi panikleyerek yatırımlarını zararına satar. Örneğin, COVID-19 salgınının ilk aylarında piyasalar sert düşüşler yaşamış, panikleyen yatırımcılar ellerindeki hisseleri satmıştı. Ancak sabırlı olanlar büyük kazançlar elde etti.
Öte yandan, piyasalar yükselirken açgözlülük devreye girer. 2021’de kripto para piyasasında yaşanan yükseliş, birçok yatırımcıyı riskli yatırımlara yöneltti ve düşüşte ciddi kayıplar yaşandı. Warren Buffett’ın şu sözü çok anlamlıdır: “Başkaları korkakken açgözlü olun, başkaları açgözlüyken korkun.”
DUYGULARI YÖNETMENİN YOLLARI
-
Kendini Tanımak: Hangi durumlarda panik yapıyor ya da aşırı risk alıyorsunuz? Bu farkındalık, duygusal tepkileri daha iyi yönetmenizi sağlar.
-
Planlı Olmak: Yatırım hedefleri ve risk toleransınıza göre bir plan oluşturun. Bu plan, ani kararlar almanızı engeller.
-
Bilgi Sahibi Olmak: Ne yaptığınızı bilirseniz, belirsizlik azalır. Yatırım yapmadan önce şirketi, sektörü ve gelecekteki beklentileri mutlaka araştırın.
-
Çeşitlendirme: “Tüm yumurtaları aynı sepete koyma” prensibi hâlâ geçerlidir. Farklı varlıklara yatırım yaparak riskinizi dağıtın.
-
Uzun Vadeli Düşünmek: Yatırım bir maratondur. Kısa vadeli dalgalanmalara karşı sabırlı olun.
PSİKOLOJİK TUZAKLARDAN KAÇINMAK
Sürü psikolojisi, yatırım dünyasında sıkça görülen bir tuzaktır. İnsanlar, başkalarının yatırımlarını sorgulamadan taklit edebilir. 2017’deki kripto para çılgınlığı buna güzel bir örnektir.
Ayrıca, yatırımcıların geçmiş performansa aşırı odaklanması da bir başka hatadır. Bir yatırım aracının geçmişte yüksek getiri sağlaması, gelecekte de aynı sonucu vereceği anlamına gelmez. Aynı şekilde, aşırı güven de tehlikelidir. Hızla kazanç sağlayan bazı yatırımcılar, daha büyük riskler alarak büyük kayıplar yaşayabilir.
YATIRIMDA PSİKOLOJİK DESTEK VE SÜREKLİ ÖĞRENME
Her yatırımcının risk algısı farklıdır. Bu yüzden başkalarının değil, kendi risk toleransınıza göre karar vermelisiniz. Gerekirse yatırım psikolojisi üzerine danışmanlık almak da faydalı olabilir.
Unutmayın: Yatırım bir öğrenme sürecidir. Hatalarınızdan ders çıkarın, duygularınızı tanıyın ve finansal bilginizi sürekli geliştirin.
Bu yazı yatırım tavsiyesi niteliğinde değildir. Karar almadan önce mutlaka bir finansal danışmana başvurun.
