AKADEMİK PODCASTLER-Meraklısı için Medeni Hukukun ABC’si

Medeni Hukuk, günümüzün önemli hukuk dallarından biridir ve modern anlamıyla özel hukuk içinde yer alan geniş bir alandır. Ancak, Medeni Hukuk’un tanımını yapmadan önce kavramın kökenlerine ve evrimine de değinmek gerekir. Akademik Podcastler’de İstanbul Gedik Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden Dr. Öğr. Üyesi Mazlum Doğan medeni hukukun temellerini ve diğer hukuk dallarından farklarını anlattı. Medeni hukuktaki “medeni” kelimesinin kentli, şehirli” anlamında kullanıldığını belirten Doğan, medeni hukukun felsefi ve tarihsel köklerini de paylaştı.

Medeni Hukukun Kökenleri ve Tarihsel Gelişimi

Medeni Hukuk, özellikle Roma Hukuku’ndan kaynaklanmaktadır. Roma İmparatorluğu döneminde, vatandaşlara uygulanan hukuk sistemine “Yus Civile” denirdi. Bu kavram, günümüzdeki Medeni Hukuk’un temelini oluşturur. Roma’da yaşayan herkes, bir şekilde bu hukuka tabi olurdu ve bu hukuk, hem vatandaşı korur hem de toplumdaki bireyler arasında adaletin sağlanmasına katkıda bulunurdu.

Medeni Hukuk’un kökeninde Roma Hukuku’nun olması, özellikle Batı hukuk sistemlerinde büyük bir etki yaratmıştır. Bu bağlamda, Medeni Hukuk, özel hukukun bir alt dalı olarak, bireyler arasında hukuki ilişkileri düzenler. Zamanla, bu kavram, sadece Roma’da değil, Avrupa’daki birçok ülkede de benzer biçimde uygulamaya konulmuştur.

Medeni Hukukta “Medeni” Kelimesinin Anlamı Nedir?

Medeni Hukuk’taki “medeni” kelimesi, aslında “uygar” anlamında kullanılmaz. İlk kökeni, Arapçadaki “Medine” kelimesine dayanır ve şehirli, kentli anlamına gelir. Medeni Hukuk’un ilk olarak, şehirlerde yaşayan bireyler için geliştirilmiş bir düzenleme olduğu söylenebilir. Zamanla, bu kavram genişleyerek uygarlık ve uygar kavramlarını da içine almıştır.

Medeni Hukuk’un kökenine baktığımızda, Roma İmparatorluğu’nda yaşayan insanlara “vatandaş” sıfatı verilmesi ve bu vatandaşlara uygulanan hukukun temeli olan “Yus Civile” (Sivil Hukuk) büyük bir etkiye sahiptir. Bu hukukun Roma dışındaki coğrafyalara da yayılmasıyla, Medeni Hukuk’un evrimi başlamıştır.

Medeni Hukuk ve Kamu Hukuku Ayrımı

Medeni hukuk, genel olarak özel hukukun önemli bir dalı olarak kabul edilir. Bu, kamu hukuku ve özel hukuku ayıran temel bir ayrımdır. Kamu hukuku, devlet ile bireyler arasındaki ilişkileri düzenlerken, medeni hukuk eşit bireyler arasındaki ilişkileri düzenler. Bu bağlamda, kamu hukuku ve özel hukukun ayrımı, genellikle devletin gücünü ve erkinin kullanımını içerir.

Medeni hukukta, devletin kamu gücünü kullanması söz konusu değildir. Bireyler arasında, genellikle eşitlik esasına dayalı ilişkiler kurulurken, kamu hukukunda devletin müdahalesi ve yönlendirici rolü çok daha fazladır. Medeni Hukuk’ta, bireylerin birbirleriyle olan ilişkileri bağımsız bir şekilde düzenlenir. Kamu hukuku ise, daha çok devletin gücünü ve erkinin kullanıldığı, devletin müdahale ettiği alanları kapsar.

Medeni Hukukun Kapsadığı Alanlar Neler?

Medeni hukuk, bireylerin doğumundan ölümüne kadar olan tüm hukuki ilişkileri düzenler. Bu, kişilik kazanma, mülkiyet edinme, sözleşmeler yapma, miras bırakma gibi günlük hayatın pek çok yönünü kapsar. Medeni hukuk, sadece gerçek kişilerle değil, tüzel kişilerle de ilgili düzenlemeler yapar.

Örneğin, bir kişi doğduğunda hukuki bir kişilik kazanır. Bu kişi, tüm hayatı boyunca hukuki işlemler yapabilir ve kendi mülkiyet haklarına sahip olabilir. Öldüğünde ise miras hukuku devreye girer ve kişinin mal varlığı, yasal mirasçılarına geçer. Tüm bu süreçler medeni hukukun kapsamı içindedir.

Medeni Hukuk Hangi Hukuki Konularla İlişkilidir?

Günümüzde Medeni Hukuk, çok daha geniş bir alanı kapsar. Modern toplumların gelişimiyle birlikte, Medeni Hukuk da çok sayıda alt dal ve düzenleme ile şekillenmiştir. Bu anlamda, sadece Roma Hukuku kökenleriyle sınırlı kalmayıp, ekonomik, sosyal ve kültürel faktörlere bağlı olarak evrilmiştir.

Medeni hukuk, insan hakları, aile hukuku, miras hukuku, sözleşmeler hukuku, borçlar hukuku gibi bir dizi önemli alanı kapsar. Bu alanlarda, devletin müdahalesi genellikle minimaldir ve bireyler arasındaki ilişkiler esas alınarak düzenlemeler yapılır. Ayrıca, devletin ve kamu otoritelerinin müdahalesi, ancak hukuk kurallarına uygun şekilde gerçekleşebilir.

Medeni Hukuk Niçin Önemli?

Medeni Hukuk, bireylerin günlük yaşamlarında karşılaştıkları hukuki sorunları çözmek için büyük bir öneme sahiptir. Bireyler arasındaki mal, mülk, miras gibi konularda adaletin sağlanabilmesi için Medeni Hukuk’un düzenlemeleri kritik rol oynar. Aynı şekilde, aile içindeki ilişkilerde, borçlar ve sözleşmeler konusunda da Medeni Hukuk’un kuralları geçerlidir.

Özellikle devletle veya kamu kurumlarıyla ilişkiye girmeyen, eşit bireyler arasındaki hukuki ilişkilerde, Medeni Hukuk’un düzenlemeleri her zaman geçerli olur. Bu yüzden Medeni Hukuk, sadece hukukun temel bir dalı değil, toplumsal düzenin sağlanmasında da önemli bir rol üstlenir.

Akademik Podcastler farklı konu başlığı ve sorular ile her Cuma Radyo Gedik’te.

Dinlemek için: