Büyük Yıkıma Neden Olan Hatalar Neler?

Günaydın Deprem Özel yayınına katılan İstanbul Gedik Üniversitesi İnşaat Teknolojisi Program Başkanı Öğr. Gör. Gözde Sezgin Tunçay yaşanan iki depremin özelliklerini anlattı ve yıkımı tetikleyen olası hataları sıraladı.

Kahramanmaraş’ta yaşanan depremin büyüklüğü, bıraktığı yıkımın etkisinde görülebilirken depremin özellikleri ve bölgenin jeofizik özellikleri de merak konusu oldu. İstanbul Gedik Üniversitesi katılan İstanbul Gedik Üniversitesi İnşaat Teknolojisi Program Başkanı Öğr. Gör. Gözde Sezgin Tunçay, yaşanan depremin diğer depremlere göre farklılıklarını anlattı: “Normalde depremler kuzey-güney, doğu-batı ve yukarı-aşağı doğrultularında olur. Fakat bu depremlerde yukarı aşağı yönündeki hareketler oldukça şiddetliydi. Hatay’da ise bu büyüklüğe yakın en son deprem M.S. 115 yılında 7.5 büyüklüğünde gerçekleşmiş. Bu yaşadığımız depremin merkez üssü Hatay olmasa da en çok etkilenen bölge burası oldu.”

Nitelikli Ara Eleman İhtiyacı Var 

Depremde eski binaların yanında yeni binaların yıkılması da “Deprem Yönetmeliğimiz Yeterli mi?” tartışmalarına neden oldu. Bölgedeki binaların yapısını anlatan Tunçay, “1980 yılı öncesinde yapılan binalarda beton, betoniyerlerle karılarak el arabalarıyla taşınıp dökülüyordu. 1990’dan itibaren hazır beton kullanılmaya başlandı. Hazır beton kullanımının ardından binaların daha dayanıklı olduğunu görüyoruz. Fakat yeni binaların yıkılmasının tek sebebi mühendisler, müteahhitler ve yapı denetim uzmanları değil. Hepsinin koordinasyonu ile birlikte inşaatları yapan ara elemanlar, ustalara da çok iş düşüyor. Uzman mühendislik çalışmaları yapılması gerekiyor. Örneğin inşaat mühendisliğinden mezun olan bir öğrenci staj yapmalı ve sınavlara girmeli. Bu aşamadan sonra imza yetkisi olmalı. Örneğin ABD’de yapı ve deprem lisansı olmayan mühendislerin imza yetkisi yok” dedi.

Disiplinlerarası bir Çalışma Gerekiyor

Her yapının kendine özgü yapı özellikleri olduğunu vurgulayan Tuncay, “Hazır ve paket programlarla yapı inşa edilmez. Örneğin zemin biz mühendisler için çok önemli. Her zemin özelliğine farklı çözümler oluşturulmalı. Örneğin deprem bölgesinde sağlam binaların yana yattığını gördük. Zemin sıvılaşması olmamasına rağmen temelin yeterince derin olmaması bu soruna yol açmış, yeterli zemin taşıma gücü oluşturulmamış. Halbuki zemin sıvılaşması olan yerde de bina yapılması mümkün. Yeter ki doğru zemin iyileştirilmesi yapılsın. Bu noktada bina yapımında jeoloji, jeofizik ve inşaat mühendislerinin bir arada uyum içerisinde çalışması gerekiyor” diye ekledi.

Beton kalitesi test sonuçları başarılı olan binalar neden yıkıldı? Tuncay, “Beton oldukça kaliteli olsa da dökülmeden önce, uygulamada rahat dökülebilsin diye betona su karıştırılıyor. Bu çok tehlikeli bir durum. Ve bu kadar çok hata üst üste birikince bu tablo kaçınılmaz hale geliyor. Artçılar sürmeye devam edeceği için deprem bölgesinde binalara girilmemeli” şeklinde konuştu.