GÜNDEMİN İÇİNDEN: Suriye’deki Değişim Bölgeyi nasıl etkileyecek?

Dr. Hakan Çınar Gündemin İçinden’de Türkiye ve dünya gündeminden haberleri Radyo Gedik’te aktarmaya devam ediyor. Bu haftaki programda Suriye eski devlet başkanı Beşar Esad’ın ülkeyi terk etmesi ve muhalif grupların Şam’a girmesiyle sonuçlanan iç savaş sonrası gelişmeler ele alındı.

Suriye’de 1963’te iktidara gelen Arap Sosyalist Baas Partisi’nin 61 yıl süren baskıcı yönetimi, 2011’de halkın özgürlük talebiyle başlattığı protestoların şiddetle bastırılmasıyla patlak veren iç savaşın ardından çökmüş oldu. Suriye’deki halk hareketleri, özellikle başkent Şam’da rejimin kontrolünü kaybetmesiyle zirveye ulaşarak, Esad yönetiminin sonunu hazırlayan önemli bir dönüm noktası oluşturdu.

Rejimin çöküşü, Suriye’deki muhalif güçlerin, özellikle rejim karşıtı silahlı grup HTŞ’nin (Heyet Tahrir el-Şam) büyük bir rol üstlendiği bir süreçle hızlandı. Esad yönetiminin son bulması, başta Esad ailesi olmak üzere yönetimin üst düzey yetkililerinin Moskova’ya sığınmasıyla sonuçlandı. Esad’ın Moskova’ya kaçması, Rusya’nın sığınma teklifini kabul etmesiyle gerçekleşti. Rus yetkililer, Suriye’deki Rus askeri üslerinin ve diplomatik kurumlarının güvenliğini sağlamak adına muhalefetle temas halindeydi.

Suriye’nin Geleceği ve Yeni Hükümet Arayışı

Suriye’deki geçiş süreci, önemli bir siyasi dönüşümün kapılarını aralamaktadır. Suriye halkı, devrik lider Esad’ın geride bıraktığı enkazdan bir yeniden yapılanma sürecine girerken, geçici hükümetin başkanı Muhammed El Celali, halkın seçtiği bir hükümetle çalışmaya hazır olduklarını duyurdu. Bu açıklama, ülkenin geleceğine yönelik umutları pekiştirmiştir.

Suriye’deki çatışmaların son bulması ve barış ortamının tesis edilmesi, tüm tarafların en büyük hedefi haline gelmiştir. Özellikle Suriyeli mültecilerin güvenli ve gönüllü bir şekilde ülkeye dönmeleri için bir ortam oluşturulması gerektiği vurgulanmaktadır. Türkiye, bu geçiş sürecinde Suriye halkının yanında yer alırken, Suriyeli mültecilerin ülkelerine dönüşünü destekleyecek politikalar geliştirmektedir. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Suriye’de güvenli ve istikrarlı bir ortamın sağlanmasının, Suriyeli mültecilerin geri dönüşü için temel şart olduğunu belirtti.

Diplomasi trafiği hız kazandı

Amerika Birleşik Devletleri ve Türkiye, Esad rejiminin devrilmesinin ardından bölgede güçlü bir diplomatik angajman içerisine girmiştir. ABD, Suriye’deki gelişmelerin ardından Esad rejiminin destekçileri olan İran, Hizbullah ve Rusya’nın giderek zayıfladığını belirtmiştir. ABD, Suriye’nin doğusunda güvenlik tehditlerine karşı önlem alacaklarını ve DEAŞ’la mücadeleye devam edeceklerini ifade etmiştir.

İsrail Başbakanı Netanyahu, Esad rejiminin çöküşünü tarihi bir gün olarak nitelendirerek, İsrail’in güvenliğini sağlamak için bölgedeki askeri stratejilerini yeniden şekillendirdi. Netanyahu, özellikle İran ve Hizbullah’a karşı alınacak önlemleri gündeme getirmiştir.

Türkiye’deki Suriyelilerin tepkisi ne oldu? 

Suriye’deki rejim değişikliği, Türkiye’deki Suriyeli mülteciler arasında büyük bir sevinçle karşılanmıştır. İstanbul, Şanlıurfa, Hatay, Gaziantep ve Kilis gibi Suriyelilerin yoğun olarak yaşadığı şehirlerde kutlamalar yapılırken, İstanbul’daki Suriye Konsolosluğu önünde bayrak değişimi yapıldı. Bu kutlamalar, Suriyeli mültecilerin ülkelerine dönüşü ve yeni bir dönemin başlangıcını simgeliyor.

Suriye’deki 61 yıllık Baas rejiminin ve 53 yıllık Esad yönetiminin sona ermesi, ülkede uzun süredir devam eden savaşın ve acıların ardından halkın daha özgür bir geleceğe yönelmesini sağlayacak mı? Geçiş süreci, ulusal ve uluslararası iş birliğiyle şekillenecek ve Suriye’nin yeniden inşa edilmesi için önemli bir fırsat oluşturacaktır. Bu yeni dönemde Suriye halkının huzur ve barış içerisinde bir arada yaşaması için uluslararası toplumun desteği büyük önem taşıyor.

İsrail: Güvenlik Önceliği

İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu, İsrail’in sınırlarında düşman güçlerinin yerleşmesine asla izin vermeyeceklerini ifade etti. Özellikle Golan Tepeleri’ndeki gelişmeler, İsrail için stratejik bir öncelik taşıyor. İsrail ordusu, Suriye’nin kuzeyini ele geçirdiğini duyurdu ve bölgedeki silah depolarına yönelik hava saldırıları gerçekleştirdi. Netanyahu, Suriye’deki değişimlerin ardından, kimyasal silahların ya da diğer kritik silahların rejimi devreden grupların eline geçmesinden endişe ettiklerini belirtti. İsrail’in bu operasyonları, sadece kendi güvenliğini sağlama amacını taşımıyor; aynı zamanda bölgedeki güç dengesini de etkilemeye yönelik bir adım olarak görülüyor.

Çin: Güvenlik ve Diplomasi

Çin, Suriye’deki gelişmeleri dikkatle izlediğini belirtti. Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan yazılı açıklamada, Çin hükümeti, ülkesindeki vatandaşları korumak için yardım sağladığını ve tüm tarafları Çin’in personelinin güvenliğini temin etmeye çağırdı. Çin’in, bölgedeki gücünü daha da pekiştirme çabalarının yanı sıra, Suriye’nin geleceğinde önemli bir rol oynama niyetinde olduğu düşünülüyor. Çin’in Suriye’deki durumu denetleme ve kendi stratejik çıkarlarını gözetme yönündeki adımlarının devam etmesi bekleniyor.

ABD: Güvenlik ve Diplomasi

ABD, Suriye’nin geleceği konusunda, bölgedeki güvenliği sağlamaya yönelik önceliklerini vurguluyor. ABD Dışişleri Bakanı, Esad rejiminin sona ermesinin olumlu bir gelişme olduğunu belirtti ve Suriye’nin yeni yönetiminin, hukukun üstünlüğünü savunması ve sivillerin korunmasını garanti altına alması gerektiğini ifade etti. Ayrıca, ABD’nin Orta Doğu’da barışçıl bir çözüm için çalışmaya devam edeceği ve Esad’ın destekçileri olan Rusya ve İran’ın etkisinin zayıfladığının altı çizildi. ABD’nin bu stratejisi, yalnızca Suriye’deki değil, tüm Orta Doğu’daki güç dinamiklerini yeniden şekillendirmeye yönelik bir adım olarak değerlendirilebilir.

Fransa ve Almanya: Suriye Halkının Geleceği

Fransa ve Almanya, Suriye halkı için bu değişimin umut verici olduğunu dile getirdiler. Fransa, 13 yılı aşkın süredir Esad rejiminin şiddetini deneyimleyen halk için bu dönüm noktasının memnuniyet verici olduğunu belirtti. Almanya ise, Suriye’deki durumu net bir şekilde tanımlamanın şu an için zor olduğunu ifade etti, ancak Esad’ın sonunun, halk için bir rahatlama anlamına geldiğini vurguladı. Bu ülkeler, Suriye’nin toprak bütünlüğünün korunması gerektiğini savunarak, ülkedeki huzurun sağlanması için uluslararası işbirliğinin önemine dikkat çekiyorlar.

HTE Lideri El-Kolani’nin Gelecek Planları

Suriye’deki rejim değişikliği, muhalif gruplar ve Suriye’nin geleceği hakkında yeni umutlar doğuruyor. Heyet Tahrir El-Şam (HTŞ) lideri Ebu Muhammed El-Colani, Esad rejiminin devrilmesinin ardından, geçiş hükümetinin kurulacağına dair açıklamalar yaptı. Yeni hükümetin başbakanlık görevine getirilen Muhammed El-Beşir, Suriye’nin kurtuluşu için önemli adımlar atıldığını belirtti. El-Colani, geçiş hükümetinin eski yönetimden elde ettiği deneyimleri kullanarak Suriye’yi yeniden inşa etmeyi amaçladıklarını söyledi. Bu gelişmeler, Suriye’nin geleceğinde önemli bir dönüm noktası olabilir.