Sema Uysal Zeybek ile Sağlık Okuryazarlığı programında bu hafta, güneş lekelerine karşı bilinçli korunma konusunu ele alıyor.

GÜNEŞ LEKELERİ NEDEN OLUŞUR?

Güneş lekeleri tıbbi olarak “solar lentigo” olarak bilinir. Genellikle yüz, eller, dekolte ve omuz gibi güneşe maruz kalan bölgelerde oluşur. Cildimiz, UV ışınlarına karşı kendini korumak için melanin üretir. Ancak bu üretim dengesizleştiğinde, bazı bölgelerde fazla melanin birikir ve kahverengi lekeler oluşur.

Unutmayın, bu lekeler bir gecede oluşmaz. Tıpkı birikim hesabı gibi yıllar içinde oluşur. Bugün aldığınız hasar, birkaç yıl sonra leke olarak yüzünü gösterebilir.

GÜNEŞ IŞINLARININ CİLT ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Güneş ışınları görünmeyen ama çok etkili bir enerji formudur. İki tür UV ışını vardır:

• UVA: Cildin derinlerine iner, kolajen ve elastin liflerine zarar vererek sarkmalara neden olur.

• UVB: Cildin yüzeyinde etkili olur, güneş yanıklarından ve DNA hasarından sorumludur.

Her iki ışın türü de serbest radikal üretimini artırarak cilt yaşlanmasına, lekelenmeye ve bağışıklığın zayıflamasına yol açar.

KİMLER DAHA RİSK ALTINDA?

• Açık tenliler

• Hamileler ve doğum kontrol hapı kullananlar

• Akne sonrası dönemde olanlar

• Retinoid, lazer veya kimyasal peeling uygulaması yaptıranlar

Bu gruplarda leke oluşumu daha sık ve kalıcı olabilir.

GÜNEŞTEN KORUNMANIN İKİ YOLU

1. DIŞTAN KORUMA: Güneş kremleri, şapkalar, koruyucu kıyafetler

2. İÇTEN KORUMA: Takviye tabletlerle destek (antioksidan içerikli ürünler)

GÜNEŞ KORUYUCU SEÇERKEN NELERE DİKKAT ETMELİYİZ?

• SPF değeri: En az 30, tercihen 50

• Geniş spektrumlu olması: Hem UVA hem UVB’ye karşı koruma

• PA+++ gibi UV koruma dereceleri

• Kimyasal mı fiziksel mi? Hassas ciltler için fiziksel filtreler (çinko oksit, titanyum dioksit) önerilir

• Cilt tipine uygun formül:

  • Yağlı ciltler için jel veya matlaştırıcı

  • Kuru ciltler için nemlendirici krem

  • Akneye eğilimli ciltler için non-komedojenik

Ek olarak antioksidan içeren (C vitamini, niasinamid vb.) ve mavi ışık koruması sağlayan ürünleri de tercih edebilirsiniz.

TABLET GÜNEŞ KORUYUCULAR NELERDİR?

Son yıllarda popülerleşen tablet koruyucular, bitkisel ekstre ve antioksidanlar içerir. Öne çıkan içerikler:

• Polypodium leucotomos ekstresi

• Beta karoten, astaksantin, C vitamini, likopen, glutatyon

• Traneksamik asit (yeni kullanılmaya başlandı)

Bu ürünler topikal ürünlerle birlikte kullanıldığında etkili bir koruma sağlar. Ancak tek başına yeterli değildir, dıştan koruma da şarttır.

LEKELER OLUŞTUYSA NE YAPMALI?

Bazı aktif içerikler leke tedavisinde kullanılabilir:

• C vitamini: Aydınlatıcı etki, kolajen desteği

• Niasinamid: Melanin üretimini düzenler, cilt bariyerini güçlendirir

• Kojik asit, arbutin, traneksamik asit: Melanin sentezini baskılar

• Retinoidler: Hücre yenilenmesini artırır, leke görünümünü azaltır

Bu içerikleri içeren serumlar gece kullanılabilir. Ayrıca dermatologlar tarafından yapılan kimyasal peeling, lazer ve mezoterapi gibi işlemler de destekleyici olabilir.

Cildimiz bizim en görünür organımız. Ona iyi bakmak, aslında kendimize duyduğumuz saygının bir göstergesi. Güneş lekeleri önlenebilir, yönetilebilir ve düzenli bakım ile iyileştirilebilir. Pahalı ürünler yerine, düzenli kullanım ve bilinçli seçim çok daha etkilidir.