AKADEMİK PODCASTLER: Sosyal Etki Davranışlarımızı Nasıl Etkiler?

İstanbul Gedik Üniversitesinin alanında uzman akademisyenleri Akademik Podcastler’de merak edilen soruları yanıtlamaya devam ediyor. Bu bölümde Psikoloji Bölümü Dr. Öğr. Üyesi Nurgül Yavuzer bireylerin topluma uyumunun psikolojik alt yapısını ele aldı. Yavuzer, sosyal psikolojinin ele aldığı konular arasında yer alan, toplumsal davranışların arka planını ve nedenlerine dair merak edilen soruları yanıtladı.

Sosyal psikoloji, bireylerin toplumsal etkileşimlerde nasıl davrandığını, toplumun birey üzerindeki etkilerini ve grup içindeki davranış dinamiklerini anlamaya çalışan bir bilim dalıdır. Bu alanda yapılan pek çok araştırma, insanların çevrelerinden nasıl etkilendiklerini ve bu etkilerin davranışlarını nasıl şekillendirdiğini gösteriyor. Bu yazımızda, sosyal psikolojinin önemli kavramlarından biri olan uyuma davranışını, bu davranışın nasıl ortaya çıktığını, sosyal etkilerle nasıl şekillendiğini ve insan psikolojisinin dinamiklerini nasıl yansıttığını keşfedeceğiz.

Sosyal Etki ve Uyma Davranışı

Sosyal psikoloji, insanların başkalarıyla etkileşime girdiklerinde gösterdikleri benzer davranışların nedenlerini inceleyen bir disiplindir. Bu davranışların temelinde sosyal etki bulunmaktadır. Sosyal etki, bireylerin başkalarının fikirlerinden, tutumlarından ve davranışlarından nasıl etkilendiklerini açıklar. Bu etkiler, bireylerin kendilerini grup normlarına, kültürel kurallara ve sosyal standartlara uyum sağlamak amacıyla nasıl adapte olduklarını gösterir.

Uyuma davranışı, bir kişinin çevresindeki grup tarafından etki altına girmesiyle ortaya çıkar. Bu etki, bireyin düşüncelerini, hislerini ve davranışlarını grup normlarına göre şekillendirir. İnsanlar, grup içinde kabul görmek ve dışlanmamak için sosyal uyum gösterirler. Bu da, bireylerin grup içindeki benzer davranışları takip etmelerine yol açar.

Sosyal Etkiler ve Uyma Davranışının Akademik İncelenmesi

Sosyal psikologlar, insanların neden benzer davranışlar sergilediğini ve bu davranışların altında yatan nedenleri araştırmışlardır. Akademik sosyal psikoloji çalışmalarında, kişisel farklılıklardan çok, bireylerin benzer davranışlar sergilemelerinin nedenleri üzerinde durulmaktadır. İnsanların grup içindeki davranış düzenliliğini sağlamak amacıyla uyum sağlama eğilimleri, sosyal psikolojinin temel konularından biridir.

Araştırmalar, insanların başkalarının davranışlarını gözlemleyerek onları tahmin edebileceğini göstermektedir. Örneğin, bir birey, çevresindeki insanların davranışlarını tahmin ederek kendi davranışlarını buna göre ayarlayabilir. Bu, toplumsal uyum için önemlidir çünkü grup içinde düzenli bir davranış biçimi yaratır. Toplumlar, normlar geliştirerek bu düzenliliği sağlarlar. Bu normlar, çocukluktan itibaren aile içinde başlar ve okula gidildiğinde farklı sosyal çevrelerde güçlenir.

Sosyal Psikolojinin Deneysel Çalışmaları Neler?

Sosyal psikologlar, uyuma davranışını daha iyi anlayabilmek için çeşitli deneysel çalışmalar yapmışlardır. Bu deneylerde, insanlar belirli bir sosyal etki altında nasıl davrandıkları incelenmiştir. Sosyal psikolojide sıkça bahsedilen deneylerden biri, “sokak deneyleri”dir. Bu deneylerde, bir kişi, sosyal çevresindeki diğer insanları belirli bir şekilde etkileyerek onların da benzer davranışlar sergilemesini sağlar.

Örneğin, bir sokak deneyinde bir kişi, yukarıya bakıyormuş gibi davranarak etrafındaki insanları bu şekilde hareket etmeye teşvik edebilir. Çevredeki bazı insanlar, bu davranışı görüp merak eder ve kendileri de yukarıya bakmaya başlar. Bu tür deneyler, uyuma davranışının nasıl yayıldığını ve insanların sosyal etkiye nasıl tepki verdiklerini gösterir.

Uyma Davranışının Günlük Hayattaki Yeri

Uyma davranışı, yalnızca sokak deneyleriyle sınırlı kalmaz. Gerçek yaşamda da sürekli olarak gözlemlenen bir fenomendir. İnsanlar, bir grup içindeyken, başkalarının davranışlarını gözlemleyerek, grup normlarına uyum sağlarlar. Bu, iş yerinde, okulda, sosyal etkinliklerde veya aile içindeki ilişkilerde karşımıza çıkabilir.

Toplumlar, uyma davranışının yaygın olduğu yerlerde, davranış düzenliliği sağlayarak istikrarı ve uyumu desteklerler. Bununla birlikte, bu uyum bazen aşırıya kaçabilir ve insanların bireysel düşünce ve davranışlarını kısıtlayabilir. Bu noktada, uyuma davranışının sınırları ve hangi durumlarda uyulması gerektiği tartışılmaya başlanır.

Sosyal Etki Uyma Davranışının Sınırları

Sosyal psikolojinin bir diğer önemli kavramı ise itaat kavramıdır. İtaat, bir kişinin otorite figürlerinin emirlerine uyma eğilimidir. İnsanlar, grup normlarına uyarken, bazen zarar verici davranışları bile gerçekleştirebilirler. Bu, “Milgram İtaat Deneyi” gibi araştırmalarda gözlemlenmiştir. Milgram, bireylerin otoriteye bağlı olarak, başkalarına zarar verebilecek davranışları bile gösterebileceğini ortaya koymuştur.

Bu tür deneyler, uyuma davranışının sınırlarını ve sosyal etki altında insanların nasıl kararlar aldığını gösterir. İtaat, sadece grup normlarına uyma değil, aynı zamanda otorite figürlerinin emirlerine boyun eğme durumunu da içerir.

Programın tamamını buradan dinleyebilirsiniz: